Thân tặng bản dịch này cho anh em CSB để nhớ lại khoảng thời gian học tiếng Pháp ở lớp septième với cố bề trên TCV Sao Biển P. Jeanningros
Kim Ngân 59
______________________________________
NÀNG BẠCH DƯƠNG
Gửi Pierre Gringoire (1), nhà thơ lãng mạn Paris
Cậu lúc nào cũng vẫn vậy, ông bạn Gringoire khốn khổ ơi! Sao! Người ta dành cho cậu một chân phóng viên thời luận của một tòa báo ngon lành tại Paris, nhưng cậu thẳng thừng từ chối ư…Nhưng, cậu hãy nhìn lại mình đi, chàng trai đáng thương ơi! Cậu hãy nhìn những cái áo chẽn thủng lỗ này, những chiếc quần đùi tơi tả chờ phế thải này, cái dung nhan ốm o gầy mòn than đói than khổ của cậu mà xem! Nỗi đam mê gieo vần làm thơ thật hay ho đưa cậu đến đâu thế! Thật đáng giá cho mười năm trung thành phục vụ của cậu với tư cách là tín đồ của ngài Apollo!(2) …Rốt cục, cậu không thấy xấu hổ ngượng ngùng hay sao?
Vậy cậu hãy đi làm phóng viên thời luận đi, đồ ngốc! Làm phóng viên thời luận đi! Rồi cậu sẽ có được những đồng ê-cu rủng rỉnh in hình hoa hồng, cậu sẽ được gia đình Brebant(3) ra tay nâng đỡ, cậu sẽ có thể ra mắt thiên hạ vào ngày biểu diễn đầu tiên với một chiếc bút lông mới cắm trên mũ trái khế của cậu đấy.
Không ư! Cậu không muốn ư! Cậu tưởng cậu vẫn tự do làm gì tùy thích cho đến cuối đời ư! Thế thì cậu hãy nghe câu chuyện về nàng bạch dương của ông Seguin một chút nghen. Cậu sẽ biết rõ cậu sẽ nhận được gì nếu cậu muốn sống cuộc sống tự do nhé.
Ông Seguin chẳng bao giờ sống hạnh phúc với những con dê của ông. Ông mất tất cả các cô nàng cùng một cách thức như nhau: một buổi sáng đẹp trời, các cô làm đứt dây buột, chạy vào trong núi, rồi ở đó chó sói đến ăn thịt các cô nàng. Những cái vuốt ve mơn trớn của chủ, nỗi sợ hãi chó sói, chẳng có thứ gì giữ chân các cô được. Có lẽ đó là những cô nàng độc lập, hết sức thèm khát những khoảng trời bao la và tự do.
Ông Seguin cũng chẳng hiểu gì về tính cách của các con vật cưng của mình. Ông nhủ thầm trong tâm trạng thẩn thờ sầu não:
“ Thế là hết, những nàng dê chán sống ở nhà mình rồi, mình sẽ không giữ được cô nàng nào nữa!”
Tuy nhiên, ông vẫn không thất vọng. Sau khi mất đến sáu con dê cũng một cách thức như nhau, ông liền mua một con thứ bảy; duy nhất lần này, ông cẩn thận lùng mua cho được một cô nàng thật trẻ trung, để dễ quen sống ở nhà ông hơn.
À, cậu Gringoire ơi, nàng dê bé con của ông Seguin thật xinh đẹp biết bao! Cô nàng thật xinh đẹp với đôi mắt dịu hiền, chòm râu theo phong cách hạ sĩ quan, móng guốc đen bóng, cặp sừng có vằn có vện và bộ lông dài trắng muốt tạo thành một chiếc áo choàng húp-lăng cho nàng. Cô nàng duyên dáng không thua gì con dê bé bỏng của nàng Esméralda (4), cậu còn nhớ không, Gringoire? – Hơn nữa, cô nàng cũng tỏ ra ngoan ngoãn, dễ bảo, thích được vuốt ve mơn trớn, để cho vắt sữa chứ không cựa quậy, không thọc chân vào bát sữa vắt. Một tình yêu bao la dành cho nàng bạch dương bé con.
Ông Seguin có một khu vườn xung quanh rào cây đào gai phía sau nhà. Đó là nơi ông dành riêng cho cô nàng mới đến cư ngụ. Ông buột nàng vào chân cọc ngay địa điểm lý tưởng nhất của khu vườn. Ông còn cẩn thận dành cho nàng một sợi dây thật dài. Thỉnh thoảng ông đến thăm để xem cô nàng có thoải mái không. Nàng bạch dương tỏ vẻ rất hạnh phúc; nàng gặm cỏ thỏa thích, đến mức ông Seguin tỏ ra hết sức hài lòng.
“Cuối cùng, ông lão đáng thương nghĩ bụng, thế là một cô nàng không còn buồn chán khi phải ở với ta nữa!”
Nhưng ông Seguin đã lầm, nàng bạch dương của ông lại buồn chán.
Một ngày nọ, cô nàng trộm nghĩ khi ngắm nhìn phong cảnh núi rừng.
“ Được ở trên núi kia thật thoải mái biết chừng nào! Thật thích thú biết bao khi được chạy nhảy nô đùa trong rừng hoa thạch thảo. Không còn phải nhìn thấy cái sợi dây chết tiệt này, nó luôn làm sướt làn da của ta! Gặm cỏ trong cái vườn chật hẹp này chỉ thích hợp cho cái lũ lừa và bò mà thôi! Còn những con dê ư! Đó phải là vùng trời mênh mông mới xứng!
Từ lúc đó, cỏ trong vườn trở nên nhạt thếch đối với nàng. Nàng cảm thấy buồn chán. Nàng ốm o gầy mòn, sữa vắt trở nên ít lại. Thật thảm thương khi nhìn thấy cô nàng kéo lê lết sợi dây thừng suốt cả ngày, đầu quay về hướng núi, hai lỗ mũi mở to rồi thốt lên .. Mê!… Thật thê lương thảm não làm sao!
Ông Seguin cảm thấy nàng bạch dương của ông có gì đó là lạ, nhưng ông chẳng biết đó là chuyện gì… Một buổi sáng nọ, khi ông vừa vắt sữa xong, nàng bạch dương quay lại và nói với ông bằng ngôn ngữ riêng:
– Này, ông Seguin ơi! Con thấy chán ngấy khi phải sống ở xó nhà của ông rồi, hãy cho con đi vào trong núi nhé!
– Ôi! Trời ơi là trời!… Cả con nhỏ này cũng thế! Ông Seguin kinh ngạc thốt lên và cùng lúc đánh rơi cả bát sữa; ông ngồi xuống đám cỏ bên cạnh nàng bạch dương và thủ thỉ vỗ về:
– Thế nào, Blanquette, con cũng muốn rời bỏ ta mà đi ư!
Blanquette đáp:
– Đúng vậy, thưa ông Seguin.
– Cỏ ở đây không đủ cho con hay sao?
– Dạ không phải đâu, thưa ông Seguin.
– Có lẽ dây buột của con quá ngắn, con có muốn ta nối cho nó dài thêm hay không?
– Không cần đâu, ông Seguin
– Vậy chứ con cần thứ gì, con muốn điều gì ?
– Con muốn đi vào trong núi, thưa ông Seguin.
– Nhưng mà, khổ nỗi, con không biết trên núi kia có chó sói hay sao…Con sẽ làm gì khi nó xuất hiện?
– Con sẽ dùng sừng của con để húc nó, thưa ông Seguin.
– Chó sói sẽ cười vào mấy cái sừng của con đấy! Nó đã từng ăn thịt những con dê cái của ta có sừng không thua gì con. Con có biết bà dê già Renaude đáng thương ở đây năm ngoái không? Đó là một bà dê sừng sỏ, mạnh mẽ và dữ tợn không thua gì một chú dê đực đấy. Bà ta đã chiến đấu với chó sói suốt cả đêm để rồi sáng sớm hôm sau, chó sói ăn thịt bà.
– Thật tội nghiệp! Bà Renaude đáng thương! Nhưng không sao đâu, ông Seguin, cứ để cho con đi lên núi đi.
– Chúa lòng lành ơi! Ông Seguin thốt lên, không biết người ta đã làm gì với những con dê của ta đây! Lại một con nữa sẽ bị chó sói ăn thịt mất thôi… Không thể được…ta sẽ cứu con với bất cứ giá nào. Đồ ranh con! Cho mày khỏi làm đứt dây, tao sẽ nhốt mày vào chuồng và mày sẽ ở luôn trong đó.”
Thế là ông Seguin đưa nàng bạch dương nhốt trong căn chuồng tối om. Ông quay chìa khóa hai vòng để đóng cửa cho chắc ăn. Khổ nỗi, ông lại quên đóng cửa sổ. Khi ông vừa quay lưng, nàng bạch dương liền phóng thẳng ra ngoài.
Cậu cười phải không Gringoire? Mình tin chắc như thế; cậu hùa theo những con dê để chống lại ông lão Seguin thật thà chứ gì. Một lát nữa, chúng ta sẽ biết cậu còn cười được nữa không.
Khi nàng bạch dương đi vào rừng, cả núi rừng như đê mê trong niềm vui thú tột cùng. Những cây thông già chưa bao giờ nhìn thấy thứ gì xinh đẹp như thế. Nàng được đón tiếp như một nữ hoàng bé nhỏ. Những cây dẻ rạp mình xuống tận mặt đất để vuốt ve mơn trớn nàng bằng đầu nhánh. Những cây đậu kim vàng mở rộng vòng tay đón nàng đi qua và tỏa hương thơm ngào ngạt đến mức tối đa. Cả núi rừng tưng bừng mở hội chào đón nàng.
Cậu nghĩ mà xem, Gringoire, nàng bạch dương của chúng ta hạnh phúc biết chừng nào! Chẳng còn dây buột, chẳng còn cây cọc …chẳng còn thứ gì ngăn cản nàng nhảy nhót vui đùa, gặm cỏ thỏa thuê. Ở đấy, có biết bao nhiêu cỏ là cỏ! Cỏ vươn cao ngập lút đôi sừng của nàng… Cỏ thế nào nhỉ? Ngon lành, hảo hạng, có khía, gom lại từ muôn ngàn loài cây thân thảo. Thật hoàn toàn khác xa bãi cỏ trong khu vườn rào kín như bưng. Lại còn những cây hoa ngát hương thơm nữa chứ! Nào những hoa chuông vĩ đại màu xanh da trời, nào những hoa dương địa hoàng màu phẩm tía với những đài hoa dài ơi thật là dài. Cả một rừng hoa dại tươm mật thơm nồng đến ngất ngây.
Nàng bạch dương, nửa tỉnh nửa say, đắm mình vào rừng hoa, giơ bốn vó lên không trung, rồi ngã mình lăn dọc theo những bờ dốc, hòa lẫn vào khóm lá khô và những hạt dẻ…Bất chợt, chỉ một cú nhảy, nàng lại đứng thẳng trên bốn chân rồi. Hốp! Thế là nàng phóng vèo đi, đầu nàng hướng về phía trước, nàng chạy băng băng xuyên qua rừng cây bụi và cây hoàng dương, khi thì nàng ngất ngưỡng trên một mỏm đá cao, lúc thì ở tận dưới thung sâu, trên cao, dưới thấp, khắp nơi khắp chốn…Chúng ta tưởng chừng như có đến hàng chục con dê của ông Seguin trên núi.
Chính là vì nàng Blanquette chẳng sợ bất cứ thứ gì.
Chỉ một bước nhảy, nàng phóng mình qua những con suối lớn và khiến cho đám bụi và bọt nước bắn lên tung tóe vào thân thể nàng. Thế là toàn thân ướt đẫm, nàng nằm duỗi mình trên một tảng đá bằng phẳng để hong khô dưới ánh nắng mặt trời. Có lần nàng lần mò ra tận rìa một mô đất cao, miệng ngậm một bông hoa đậu chổi, nàng nhìn thấy ở phía dưới, tận phía dưới đồng bằng, căn nhà của ông Seguin với khu vườn rào sau nhà. Cảnh tượng đó khiến cho nàng cười rũ rượi đến chảy nước mắt.
“Sao mà nhỏ xíu đến thế! Nàng thốt lên ngạc nhiên; làm sao ta có thể giam mình trong đó cơ chứ?
Thật tội nghiệp! Vì thấy mình đứng ở một nơi quá cao, cô nàng tưởng mình ít ra cũng to lớn bằng cả vũ trụ.
Tóm lại, đó là một ngày huy hoàng cho nàng bạch dương của ông Seguin. Vào khoảng giữa trưa, trong khi lang thang từ phải sang trái, nàng đi lạc vào một đám sơn dương đang ngấu nghiến ngon lành một dây nho rừng. Tất cả các chàng trai sơn dương này tỏ ra hết sức nịnh đầm. Thậm chí – chuyện này nói riêng giữa chúng ta thôi nhé, Gringoire – một chàng sơn dương trẻ măng với bộ lông đen tuyền có cơ duyên lọt vào mắt xanh của nàng Blanquette. Rồi cả chàng và nàng phải lòng nhau đi lạc vào giữa cánh rừng trong một hay hai giờ gì đó. Nếu như cậu muốn biết đôi tình nhân tâm sự gì với nhau, cậu cứ đi mà hỏi những khe nước ba hoa bép xép đang chảy róc rách dưới đám rong rêu nhé!
Thình lình gió thổi mát rượi. Núi rừng chìm đắm trong một màu tím sẫm. Chiều xuống dần…
“ Thế là hết!” Nàng bạch dương thầm nhủ. Nàng sửng sờ đứng lại.
Ở tận phía dưới xa, những cánh đồng chìm đắm trong sương mù. Khu vườn rào kín của ông Seguin cũng biến mất trong màn sương. Từ căn nhà nhỏ, chỉ còn nhô lên mái nhà và một ít khói lả tả bên trên. Nàng lắng nghe tiếng lục lạc của một đàn cừu đang quay về chuồng. Nàng cảm thấy lòng buồn vô hạn. Một chú chim ưng bay về tổ, đôi cánh vụt lướt qua mình nàng. Nàng rùng mình…sau cùng, một tiếng sói tru từ bên trong núi vọng ra.
“Hu!… Hu!…
Nàng nghĩ đến chó sói; suốt cả ngày, cô nàng sung sướng ngất ngây đã không một lần nghĩ đến nó. Ông lão Seguin tốt bụng cũng thử cố gắng một lần cuối.
“Hu!… Hu!… Tiếng chó sói tru.
“ Trở về đi !…Trở về đi!… Tiếng tù và nổi lên.
Blanquette rất muốn quay về; nhưng khi nghĩ đến chiếc cọc, dây buột, hàng rào quanh khu vườn, lúc này, nàng nghĩ nàng không thể nào quen với cuộc sống đó nữa, tốt hơn hết là ở lại thôi.
Tiếng tù và không còn cất lên nữa.
Nàng bạch dương nghe phía sau nàng tiếng lá sột soạt. Nàng quay lại và nhìn thấy trong bóng tối hai cái tai cụt ngủn, dựng đứng lên với cặp mắt lóe sáng…Con chó sói.
Vĩ đại, bất động, ngồi chồm hổm, con chó sói im lặng soi mói nhìn nàng bạch dương bé con như muốn nếm thử cô nàng trước đã. Vì biết rõ sớm muộn gì cũng xơi thịt nàng, nó không cần phải vội vàng hấp tấp. Khi cô nàng quay lại, sói ta bắt đầu cười trông thật nham nhở dữ tợn.
“Hà!…Hà!..Dê con be bé của ông Seguin đây rồi”. Y ngạo nghễ đưa chiếc lưỡi đỏ lòm liếm qua liếm lại trên cặp môi trông tựa như đống bùi nhùi.
Blanquette cảm thấy mình như đã đến hồi tận số. Trong một phút, nhớ lại câu chuyện về bà Renaude đã từng cầm cự suốt đêm để rồi bị ăn thịt vào sáng hôm sau, nàng thầm nhủ tốt hơn nên để cho con sói ăn thịt mình ngay cho rồi. Nhưng chợt thay đổi ý kiến, nàng gồng mình đứng thủ thế, đầu cúi thấp xuống, cặp sừng chĩa về phía trước, thật xứng đáng với nàng dê can trường của ông Seguin…Không phải vì nàng hi vọng giết chết con sói – dê không giết được chó sói đâu – nhưng để chứng tỏ nàng có thể cầm cự cũng lâu không kém gì bà Renaude già nua.
Thế là con quái vật tiến tới, những chiếc sừng cũng bước vào cuộc khiêu vũ. À! Nàng bạch dương can đảm thật! Nàng lâm trận không chút do dự. Hơn mười lần, mình không nói ngoa đâu, cậu Gringoire ạ, cô nàng cố sức đẩy lùi con sói để lấy hơi dưỡng sức. Trong những lúc ngưng chiến chừng một phút, cô nàng tham ăn còn vội ngắt một nhúm cỏ ngon, rồi quay lại trận chiến, miệng vẫn còn ngậm cỏ…Trận đánh xáp lá cà kéo dài suốt cả đêm. Thỉnh thoảng nàng bạch dương ngước nhìn lên những vì sao đang nhảy múa trên bầu trời đêm trong vắt, nàng nhủ thầm:
“Ồ! Miễn là ta cầm cự cho đến lúc rạng đông!
Những vì sao tắt dần từng cái, từng cái một. Blanquette tăng cường những cú húc bằng sừng, con chó sói thi thố những cú đớp bằng răng. Ánh sáng nhạt nhòa hiện dần lên ở cuối chân trời. Tiếng gà gáy khàn khàn từ một nông trại vọng lên.
“ Thế là hết!” Con vật đáng thương thốt lên. Nó chỉ còn chờ cho mặt trời ló dạng để từ giã cuộc đời; nàng duỗi mình nằm sải dài xuống đất, bộ lông trắng muốt tuyệt đẹp của nàng bê bết những vệt máu đỏ tươi.
Thế rồi con sói nhảy bổ vào nàng bạch dương bé con và ăn thịt nàng.
Tạm biệt Gringoire!
Câu chuyện cậu vừa nghe không phải là câu chuyện do tôi sáng tác. Nếu có khi nào cậu xuống miền Provence, những nông dân vùng chúng tôi sẽ kể cho cậu nghe về cabro de moussu Seguin, que se battégue touto la neui lou loup, e piei lou matin lou loup la mangé (con dê của ông Seguin đã chiến đấu suốt đêm với chó sói, và sáng sớm hôm sau, chó sói đã ăn thịt nó).
Cậu nghe rõ tớ chứ, cậu Gringoire:
E piei lou matin lou loup la mangé.
************
Ghi chú:
(1) Gringoire: nhà thơ viết kịch (1475-1538), Victor Hugo đã nhắc lại ông trong tác phẩm Nhà Thờ Đức Bà Paris khi biến ông thành nhân vật điển hình, huyền thoại, vô tư.
(2 Apollon: vị thần của thơ ca.
(3)Brebant: Người giao thức ăn tận nhà nổi tiếng thế kỷ XIX.
(4)Esmeralda: Nhân vật nữ trong tác phẩm Nhà Thờ Đức Bà Paris, luôn đi cùng với một con dê nhỏ thông minh, sừng vàng óng.
Nguyên tác: La Chèvre de Monsieur Seguin
Tác giả :Alphonse Daudet.(1840-1897)
Nguyễn Kim Ngân chuyển ngữ